BERGOMASK

Bergomask dans

Wat is de Bergomask dans en waar komt hij vandaan?

De Bergomask dans wordt genoemd in A Midsummernights dream en wel aan het eind van het toneelstukje met de naam Pyramus and Thisby. Dit tussenspel over de fatale liefde wordt door de handwerkslieden gespeeld en aan het eind stelt Bottom aan Theseus, de vorst van Athene, voor of hij, Theseus, een epiloog wil zien of een dans wil horen. Dan zegt Theseus, laat die epiloog maar zitten, doe die dans maar. En dan dansen er twee de Bergomaskdans. Alle acteurs waren mannen.

In commentaren op het stuk staat dat de dans akward is en gedanst wordt door buffoons. Let wel, Bottom is een van die amateurtoneelspelers van Pyramus en Thisby, waarvan Theseus zegt dat ze de schrijver van dit stuk beter hadden kunnen ophangen aan de kousenband van Thisby, dan was het spel tenminste een echte tragedie geweest, wat je nu niet kunt zeggen. Dus laat die epiloog maar zitten, iedereen is toch dood, dus dans die dans. En dan dansen de buffoons, de mafkezen of hansworsten, deze stuntelige dans.

De dans is genoemd naar het stadje Bergamo [Bergomask is een verhaspeling van de plaatsnaam en masker] en je denkt dan aan een folkloristische dans, een Tiroler klompendans bijvoorbeeld.

Bergamo hoort weliswaar niet bij Tirol, het ligt 40 kilometer van Milaan [Meiland toen] maar men sprak er in Shakespeares tijd een aan het Duits verwant dialect. Het stadje heette ooit Bergheim of Bergen. Het was de zuidelijkste grens van het Germaanse taal- en cultuurgebied. En daar danste men die beruchte Bergomask.

Nu de tekst uit de Dream.

BOTTOM

[Starting up] No assure you; the wall is down that
parted their fathers. Will it please you to see the
epilogue, or to hear a Bergomask dance between two
of our company?

THESEUS

No epilogue, I pray you; for your play needs no
excuse. Never excuse; for when the players are all
dead, there needs none to be blamed. Marry, if he
that writ it had played Pyramus and hanged himself
in Thisby's garter, it would have been a fine tragedy:

and so it is, truly; and very notably discharged.

But come, your Bergomask:

let your epilogue alone.

A dance

Wat klopt wel en niet?. Dat het gaat om een lachwekkend stumperige dans, is wel duidelijk, alleen worden er geen klompen genoemd. De Bergomask is waarschijnlijk een dans waarbij twee figuren om elkaar heen draaien, terwijl ze een masker voorhouden. Opvallend is dat Bottom zegt dat hij een dans laat horen. Anders gezegd, dat het om een dans gaat die lawaai maakt, men kan dan denken aan klappen en met de voeten stampen. Waarmee dus de associatie met een klompendans gemaakt is. Een volksdans, waar Shakespeare op neerkeek, want hij laat deze dans contrasteren met de dans die het echte slot vormt. Een dans van de elfen die juist elegant is en lichtvoetig en verfijnd. Wat de handwerkslieden doen met hun amateurspel van Pyramus en Thisbe en de Bergomask heeft te weinig stijl en elegantie; is erg onbeholpen en boers. Lower class style, tegenover courtly dancing.

 Skiles Howard schrijft in zijn boek: The politics of Courtly Dancing in Early Modern England:

A Bergomask was originally a clumsy dance in ridiculous imitation of the peasants of Bergamo. Shakespeare has his clowns, already inept, performing a dance imitating the inept.

Overigens laat Shakespeare Theseus ook zeggen dat 'de ijzeren tong' middernacht heeft geluid en dus wordt het voor iedereen bedtijd. Alleen hadden ze in de Griekse oudheid toen Theseus koning van Athene was, geen klokken met een klepel en evenmin een Bergomask dans.