OVER LICHT

OVER LICHT

Newton deed de luiken voor de ramen in zijn studeerkamer dicht, boorde een rond gat in een luik, prutste er een buis in en aan de andere kant van de buis plaatste hij een prisma. Het zonlicht viel door de buis via het prisma op een wit vlak. Daar projecteerde de zon een kleurenbeeld waarin het licht werd ontleed in zeven kleuren: violet, blauw, groen, geel, oranje en rood. Dat zijn er zes. Dat klopt. Newton had er een extra kleur bij bedacht tussen violet en blauw, nl. indigo, maar die kleur is moeilijk apart te onderscheiden. Er moesten van hem zeven kleuren zijn, zoals er zeven planeten, zeven zusters, zeven bergen en zeven hoofdzonden zijn. En dat nog lang voor dat Disney aan juffrouw Sneeuwwit (de zon) zeven dwergen (de planeten) gaf.

Wat is er nu echt te zien in dat zonnespectrum? Hoe kan ik dit nagaan? Ik zocht naar illustraties over licht, naar foto's en schilderijen? Zijn ze niet gemanipuleerd? Hoe kan ik het licht zelf zien, zonder gedoe met luiken en buizen en prisma's? Maar wat ik zoek, ligt al jaren voor mijn voeten. Elke namiddag in mijn kamer als de zon naar binnen schijnt. De salontafel heeft aan de zijkant geslepen randen en die werken als een prisma. De kleuren staan gewoon op de houten vloer, al schijnen er wat vieze strepen door van het parket en is het beeld vertekend door de schuine invalshoek.

 [Lichtspectrum op kamervloer, 27-10-2019 om 15,28 uur (zomertijd) 5 graden OL en 52 NB]

Goethe die jarenlang werkte aan zijn kleurenleer, had in zijn studeerkamer door een prisma naar een witte muur gekeken, maar hij zag, zij het wat verstrooid, nog steeds een witte muur. Hij had ook naar de hemel kunnen kijken na een gepasseerde onweersbui, maar dat deed hij niet. In zijn kleurenleer moest het rood, de baas van de kleuren, in het midden van het kleurenspectrum staan.
En zegt u nu zelf: het rood staat hierboven nergens in het midden.
Terwijl Newton het licht echt wetenschappelijk onderzocht, maakte hij toch een rare beslissing voor die zeven kleuren. Slechts zes kleuren in het spectrum en een regenboog met rood bovenaan, dat moeten toch fouten zijn van de natuur. Dat kan theoretisch beter. Het genie verdraagt geen hoger licht.

Ik ben bezig met het bestuderen van theorieën over de betekenis van kleuren in de taal en het verschil met de natuurkundige definities. Kleur is een natuurverschijnsel, zoals avondrood en hemelblauw. In de schilderkunst gebruikt men geen zonlicht, maar pigmenten. Daarin zijn wit en zwart kleuren. In het heelal bestaat wit noch zwart. Er is veel licht (voor ons oog overstralend hel), verschuivend licht (dat verkleurt), gereflecteerd licht (de gele maan) of is er helemaal geen licht. Een zwart gat is niet zwart, er is geen licht meer, er is niets te zien. Absolute donkerheid. Het is een eng idee, zo'n omgekeerde megavulkaan die alle licht en materie opslurpt. Maar de natuur kent geen emoties.

In de taal zijn kleuren rijk aan emotie. Als de identiteitspolitie iemand een oude witte man noemt, dan is hij blijkbaar iemand met een suspecte indenteit met voorouders die slaven verhandelden en de koloniën leegplunderden. Nou, mijn superbetovergrootvaders in de 17de eeuw ploeterden op de zandgronden van Oostbrabant om hun veeltallige roomse kindertjes (met hun blanke zielen, maar bleekwitte gezichtjes) van roggebrood en möllekepap te voorzien. Niks gouden eeuw voor hen toen. Latere generaties gingen sigaren maken voor meneer pastoor en de fabrikant. Dikke bruine bolknakken en corona's. Om ze te kunnen roken, moest je er met een mini-guillotine een kroontje aan de mondzijde uit knippen. Weg met dat vieze ding. Er zit geen bruin in het licht van de zon, maar wel het geel van de zomer, het blauw van de hemel en het rood van de liefde.